“Mały pisarz, mały ból zębów; wielki pisarz, wielki ból zębów.” - HCA
.
Wszystkie
teksty,
które
wyszły
spod
pióra
H.C.
Andersena
mają
charakter
poezji
pisanej
prozą.
Niezrozumiałym
jest
dla
mnie
fakt,
że
w
tłumaczeniach
jego
tekstów
na
wiele
języków
świata
nie
biorą
udziału
uznani
poeci
w
językach
docelowych.
Wyobraźmy
sobie,
że
Shakespeara
tłumaczy
bardzo
zdolny
polski
inżynier,
tylko
dlatego,
że
spędził
30
lat
w
Wielkiej
Brytani,
I
DOBRZE
ZNA
OBA
JĘZYKI!
Wrzask
protestu
obudził
by
nawet
śpiącego
w
Tatrach
zaklętego
rycerza!
A
przecież
Hamlet
Shakespera,
to
Hansa
Christiana
Andersena
Dziewczynka
z
zapałkami
,
i
Ksieżniczka
na
groszku
, i
Nowe szaty króla
, i
Słowik
, i
Królowa Śniegu
, i ...
H.C.
Andersen
napisał
6
powieści,
które
odróżniały
się
od
popularnych
historycznych
powieści
np.
B.S.
Ingemanna.
Były
to
powieści
współczesne
łamiące
wiele
ustalonych
reguł
w
literaturze,
torujące
drogę
do
niewypróbowanych
"modeli"
konstrułowania
powieści.
HCA
liczył,
że
to
właśnie
one
przyniosą
mu
sławę.
Swoją
pierwszą
powieść
pt.
"
Improwizator
"
(Improvisatoren),
wydaje
w
roku
1835,
w
tym
samym
roku,
w
którym
ukazuje
się
pierwszy
zbiór
jego
baśni.
Prawie
równocześnie
"
Improwzator
"
ukazuje
się
w
Niemczech
po
niemiecku
i
zostaje
bardzo
dobrze
przyjęty.
W
krótkim
czasie
po
debiucie
powieściowym
w
Danii
i
w
Niemczech,
przetłumaczono
jego
pierwszą
powieść
na
szereg
innych języków. Andersen zaistniał w Europie najpierw jako autor powieści, dopiero później jako baśniopisarz.
Jego
trzecia
powieść
"Tylko
grajek"
("
Kun
en
Spillemand
",
1837)
stała
się
wielkim
hitem
nie
tylko
w
Niemczech,
ale
również
w
Holandii
i
w
Szwecji.
W
Danii
powieść
ta
spotkała
się
z
krytyką,
m.in.
Soeren
Abye
Kierkegaard
zadebiutował
literacko
rozbudowaną
krytyką
tej
powieści
-
de
facto
krytyka
jej
autora.
Pozostałe
powieści
HCA,
to:
“
O.T.”
(1836); “
De to Baronesser”,
(1848) “
At vare eller ikke vare
", (1857, “
Lykke-Peer
”, (1870).
Rękopis “
Księżniczki na groszku” , (1835)
Andersen
napisał
trzy
autobiografie.
Pierwsza,
zwana
“
Levnedsbogen”
,
napisał
już
w
1832
roku
miała
charakter
prywatnej
korespondencji.
Nie
została
skończona,
odnaleziona
i
wydana
dopiero
w
roku
1926.
Druga
to
"
Das
Märchen
meines
Lebens
ohne
Dichtung
",
stała
się
materiałem
wyjściowym
do
napisania
duńskiej
autobiografii
"
Baśń
mojego
życia
"
"
Mit
Livs
Eventyr
"
z
1855,
która
weszła
do
jego
duńskiego
wydania
dzieł
zebranych
"
Samlede
Skrifter
",
które
zaczęły
wychodzić
od
1853.
Kiedy
10-tomowy
wybór
jego
dzieł,
"
Author's
Edition
",
miał
się
ukazać
w
Ameryce
w 1869-71, HCA zaktualizował "
Mit Livs Eventyr
" szeregiem informacji - rok po roku - aż do 1867.
Andersen
napisał
5
wspomnień
z
podróży,
które
najczęściej
omawiane
są
jako
dziennikarka
na
bardzo
wysokim
poziomie.
W
rzeczywistości,
to
poeta
maluje
swoje
poetyckie
obrazy
reagując
na
otaczający
go
świat
jak
poeta,
a
nie
jak dziennikarz. Opisy podróży są poezją pisaną prozą:
“Skyggebilleder
af
en
Reise
til
Harzen
og
det
sachsiske
Schweiz
etc
.”,
(1831);
“
En
Digters
Bazar”,
(1842);
“
I
Sverrig”,
(1851); “
I Spanien”
(1863); “
Et Besog i Portugal 1866”,
(1868).
HCA
jest
również
autorem
szeregu
szkiców
i
artykułów
m.in.
"
Silkeborg
",
(1853),
"
Skagen
",
(1859),
"
Et
besog
hos
Charles Dickens i Sommeren 1857
", (1860).
H.C. Andersen - kosmopolityczny improwizator
H.C.
Andersen
opisywał
swoje
życie
podwójnie
-
w
dziennikach
i
almanachach
("Skriv-
og
Reise-
Calendere"),
w
których
przez
wiele
lat
opisywał
każdy
dzień;
pojedyncze
wyrazy,
skróty
myślowe
dot.
ludzi,
posiłków,
oglądanych
sztuk
w
teatrach,
dolegliwości.
Almanachy
obejmujące
lata
1833-73
zostały
współcześnie
wydane
jako
dodatek
do
dziesięciu tomów dzienników.
HCA
rozpoczął
stosować
almanachy
(lub
kalendarze)
regularnie
od
1833/1834.Trudno
wyobrazić
sobie
szerszy
krąg
czytelników
zainteresowanych
materiałem
źródłowym
almanachów
HCA.
Przede
wszystkim
z
powodu
nieczytelnego
pisma,
często
stenograficznego
zapisu,
luźnych,
krótkich
notatek
uniemożliwiających
płynny
kontakt
z
tekstem.
Almanachy
zawierają
wiele
cennych
informacji
o
życiu
codziennym
poety
zarówno
w
Danii
jak
i
poza
jej
granicami,
o
rytmie pracy, jego dziełach.
Almanchy
stanowią
wspaniały
materiał
uzupełniający
lekturę
dzienników,
które
HCA
prowadził
aż
do
roku
1861,
przede
wszystkim
podczas
podróży
zagranicznych
(29
w
ciagu
całego
życia).
Wyjątek
stanowią
"Dziennik
szkolny"
("Skoledagbogen"),
opisy
kilku
pobytów
w
duńskich
dobrach
ziemskich
(które
odwiedzał
w
drodze
powrotnej,
albo
rozpoczynając
kolejną
zagraniczną
podróż)
oraz
pojedyncze
notatki
z
okresów
spędzonych
w
Kopenhadze.
Od
1860
i
potem
od
1863
w
dziennikach
HCA
pojawiają
się
bogate
i
bardzo
szczegółowe
opisy
codziennego
życia,
podczas
kiedy
notatki w almanachach stają się coraz bardziej skąpe.
Almanachy
HCA
dają
nam
możliwość
wglądu
w
życie
poety
w
Kopenhadze
w
latach
od
1838
do
początku
1860,
a
więc
w
jego
lata
dojrzałe,
i
w
okres
najbardziej
produktywny
w
jego
życiu
-
przede
wszystkim
jako
autora
dramatów.
Almanachy
prowadzone
w
czasie
podróży
zagranicznych
są
bardzo
oszczędne
i
sumaryczne
-
mają
charakter
notatek
robionych
w
celu
późniejszego
wykorzystania
do
pisania
dzienników,
których
HCA
z
różnych
powodów
nie
mógł
prowadzić codziennie.
Andersen
napisał
lub
opracował
prawie
30
sztuk
teatralnych
o
bardzo
różnym
charakterze.
Pisał
teksty
do
studenckich
rewii,
w
których
sam
występował
jako
aktor,
pisał
sztuki
dla
Teatru
Królewskiego
i
od
roku
1849
dla
nowozałożonego
teatru
ludowego
Casino
w
Kopenhadze.
Z
jego
tekstów
operowych
należy
wymienić
tekst
do
jego
i
J.P.E.
Hartmanna
opery
"
Liden
Kirsten
"
wystawionej
pierwszy
raz
1846,
opery,
która
stała
się
w
pewnym
sensie
duńską
operą
narodową
aż
do
czasu
"
Maskerade
"
w
1906,
Carla
Nielsensa.
Andersenowi
udało
się
namówić
Franza
Liszta
do
wystawienia
"
Liden Kirsten
" w teatrze w Weimarze 1856 (niemiecki tytuł: "
Klein Karin
").
.
H.C.
Andersen
"nieoficjalnie"
zadebiutował
w
roku
1822
(17
lat)
książką
“
Młodzieńcza-próba”
(Ungdoms-Forsoeg),
którą
podpisał
pseudonimem
Villiam
Christian
Walther.
Był
to
czysty
plagiat
(m.in.
B.S.
Ingemanna),
brak
zainteresowania spowodował, że cay nakład został zmakulaturowany.
Prawdziwy
debiut
miał
miejsce
w
roku
1829
książką
"
Podróż
na
piechotę
"
("Fodreise")
i
wodewilem
(wystawiony
tylko
3
razy
w
Teatrze
Królewskim
w
Kopenhadze)
"
Miłość
na
wieży
kościoła
Mikołaja
albo
co
mówi
parter
"
("Kjarlighed
paa
Nicolai Taarn eller Hvad siger Parterret)".
Debiut
Pierwszy tekst, który HCA określił jako "baśń", to "
Dzwon-nurka
" "
Dykker-Klokken
". Baśń ta została wydrukowana
w
roku
1827
w
literackim
czasopiśmie
Johana
Ludviga
Heiberga
-
"
Kjobenhavns
flyvende
Post
".
Nie
jest
to
jednak
"baśń",
jest
to
raczej
pełne
fantazji
opowiadanie,
które
znalazło
się
w
książce-debiucie
"
Fodrejse
"
(1829)
jako
rozdział
12.
Pierwszą
wydrukowaną
prawdziwą
baśnią
była
baśń
"
Doedningen
",
która
znalazła
się
w
zbiorze
wierszy
HCA
w
roku
1830
"
Digte
".
Jest
to
stara
baśń
ludowa,
znana
w
wielu
kulturach
(np.
Księga
Tobiasza,
Stary
Testament),
opowiedziana na nowo, żywym językiem w stylu inspirowanym stylem Niemca Musäusa.
W
1835
ukazują
się
dwa
pierwsze
zeszyty,
które
HCA
nazywa
"
Baśnie
opowiedziane
dzieciom
"
"
Eventyr,
fortalte
for
Born
",
określenie,
które
HCA
zachowuje
aż
do
roku
1841.
W
1843
HCA
zmienia
określenie
na
"
Nowe
baśnie
"
"
Nye
Eventyr
",
a
w
roku
1852
wprowadza
określenie
"
Historier
",
wreszcie
określa
swoje
krótkie
formy
jako
"
Baśnie
i
Historie
".
HCA
wydał
za
życia
156
baśni
i
historii.
Po
jego
śmierci
pojawiło
się
18
tekstów,
które
charakterem
zbliżone
są
do
tego
gatunku,
dalej
33
wieczory
z
"
Billedbog
uden
billeder
"
oraz
pięć
innych
tekstów.
HCA
jest
więc
autorem
213
baśni i historii wliczając “
Świecę łojową
”, odnalezioną w 2012 i adresowaną do Madam Bunkeflod.
THE
COMPLETE
ANDERSEN
jest
kompletnym
katalogiem
baśni
i
historii
H.C.
Andersena
w
języku
angielskim
(amerykańskim) publikowanych w Internecie.
Literatura
Opisy podróży
Rękopis “
Baśń mojego życia”, strona 22, (1855)
Rękopis “
Baśń mojego życia”, okładka, (1855)
Hans Christian Andersen